Οι Μυικές ίνες και ο ρόλος τους στο τρέξιμο

Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβεις τον λόγο που γίνεται κάθε προπόνηση και την επιστήμη που κρύβεται από πίσω. Πρώτα, με το πλήθος των προπονητικών πλάνων και της βιβλιογραφίας που είναι διαθέσιμη, μπορείς να διακρίνεις και να ξεχωρίσεις τι είναι σοβαρό και σημαντικό και τι είναι ανοησία και αβάσιμο επιστημονικά. Δεύτερον, αν καταλάβεις την επιστημονική βάση που βρίσκεται πίσω από κάθε ειδική προπόνηση, θα μπορέσεις να έχεις τα μέγιστα οφέλη από αυτή αλλά και να την προσαρμόσεις στις δικές σου ιδιαιτερότητες και ανάγκες.

Σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε σε βάθος τις μυικές ίνες για να καταλάβουμε καλύτερα πως επηρεάζουν την προπόνηση. Δεν χρειάζεται να είσαι καταρτισμένος επιστημονικά για να μπορέσεις να καταλάβεις. Ωστόσο, αναπτύσσοντας βασικές έννοιες πάνω στην κατανόηση των διαφορετικών τύπων μυικών ινών και με ποιο τρόπο λειτουργούν, μπορείς να μάθεις να εστιάζεις ειδικά για να ελέγχεις την προπόνηση σου.

Τα είδη των μυικών ινών

Οι σκελετικοί μύες, αυτοί που ευθύνονται για για την κίνηση του σώματος όταν τρέχεις, αποτελούνται από 3 διαφορετικούς τύπους μυικών ινών, καθένας από τους οποίους έχεις τα δικά του πλεονεκτήματα, μειονεκτήματα και ιδιαιτερότητες.

Οι μυικές ίνες τύπου Ι, γνωστές ως μυικές ίνες αργής σύσπασης, αποτελούν την κύρια μέθοδο του σώματος για μικρή εκρηκτικότητα και συνεχείς κινήσεις. Δεν συσπώνται ισχυρά και κατά συνέπεια χρειάζονται λιγότερη ενέργεια για να εκπυρσοκροτήσουν. Το γεγονός αυτό τις κάνει ιδανικές για τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων. Το πιο σημαντικό απ όλα είναι υψηλής συγκέντρωσης σε μιτοχόνδρια, τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, την πρωτεΐνη μυογλοβίνη και τριχοειδή αγγεία.

Οι μυικές ίνες τύπου ΙIx, είναι γνωστές ως μυικές ίνες ταχείας σύσπασης ή συστολής. Πρόκειται για τις μυικές ίνες που ευθύνονται για τις γρήγορες και εκρηκτικές κινήσεις όπως τα sprints. Ωστόσο, τους λείπει η δυνατότητα της αντοχής, όπως στις μυικές ίνες αργής συστολής, οπότε μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο για μικρά χρονικά διαστήματα.

Οι μυικές ίνες τύπου ΙIa είναι οι ενδιάμεσες μυικές ίνες. Πρόκειται για μια μίξη μεταξύ μυικών ινών ταχείας και αργής συστολής. Έχουν λίγη αεροβική ικανότητα αλλά όχι τόση όσο οι μυικές ίνες αργής συστολής, και μπορούν να λειτουργήσουν περισσότερο εκρηκτικά αλλά όχι σαν τις μυικές ίνες ταχείας συστολής.

Ο κάθε άνθρωπος έχει μια γενετική προδιάθεση για συγκεκριμένου τύπου μυικές ίνες. Μια παρανόηση που γίνεται συχνά από τους περισσότερους δρομείς είναι πως κάθε τύπος τύπος μυικών ινών είναι αποκλειστικός, δηλαδή μπορείς να χρησιμοποιείς μόνο ένα τύπο μυικών ινών κάθε φορά, πως δεν μπορείς να βελτιώσεις τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν ή να αλλάξεις το ποσοστό που καταλαμβάνουν στο σώμα σου. Στην πραγματικότητα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά αφού με την σωστή προπόνηση μπορείς να χρησιμοποιήσεις και να βελτιώσεις και τους 3 τύπους.

Πως λειτουργούν οι μυικές ίνες

Πριν ανακαλύψεις πως θα βελτιώσεις την λειτουργία των μυικών ινών αλλά και την εναλλαγή τους, θα πρέπει να καταλάβεις κάτω από ποιες συνθήκες χρησιμοποιείται ο κάθε τύπος, πότε επιστρατεύεται από το σώμα σου και πότε αλλάζει η χρήση του.

Κλίμακα ενεργοποίησης των μυικών ινών

Η διαδικασία ξεκινάει με αυτό που αποκαλούμε κλίμακα ενεργοποίησης. Πρόκειται για την θεώρηση που υπάρχει για το πότε και το πως ενεργοποιείται ο κάθε τύπος μυικών ινών. Στο κάτω μέρος της κλίμακας έχουμε τις πιο αργές, και λιγότερο εκρηκτικές μυικές ίνες, τις τύπου Ι αργής σύσπασης, και στην κορυφή έχουμε τις ταχείς σύσπασης μυικές ίνες.

Κινείσαι προς τα πάνω στην κλίμακα με βάση πόση ισχύ χρειάζεται να παράγεις για να διατηρήσεις έναν δεδομένο ρυθμό τρεξίματος. Αν έπρεπε να βγεις τώρα στον δρόμο για να τρέξεις και ξεκινούσες χαλαρά, το σώμα σου θα ξεκινούσε να χρησιμοποιεί τις μυικές ίνες αργής σύσπασης. Αν έπρεπε να αυξήσεις τον ρυθμό που τρέχεις, το σώμα σου θα ξεκινούσε να χρησιμοποιεί κάποιες από του τύπου ΙΙα ενδιάμεσες μυικές ίνες ώστε να συμπληρώσει την ανάγκη σε περισσότερη ισχύ από τους μυς για να παράγει περισσότερη δύναμη κατά την διάρκεια των διασκελισμών. Τέλος, αν θα έπρεπε να σπριντάρεις στον δρόμο για να προλάβεις, το σώμα σου θα εμπλέξει τις μυικές ίνες ταχείας σύσπασης για να δώσει την εκρηκτικότητα που χρειάζεσαι.

Αντοχή

Επιπρόσθετα στην ένταση, ο άλλος παράγοντας στην επιστράτευση των μυικών ινών είναι η αντοχή.

Καθώς προχωράς όλο και περισσότερο σε ένα long run, οι μυικές ίνες αργής συστολής που χρησιμοποιούσες στην αρχή αρχίζουν να κουράζονται και δεν μπορείς πλέον να τις ενεργοποιήσεις αποτελεσματικά. Σαν συνέπεια, ξεκινάς να χρησιμοποιείς κάποιες ενδιάμεσες μυικές ίνες για να βοηθήσουν στην διατήρηση του ρυθμού. Φυσικά αυτές οι ενδιάμεσες μυικές ίνες απαιτούν περισσότερο γλυκογόνο και δεν έχουν την ίδια αντοχή όσο οι μυικές ίνες αργής συστολής, έτσι δεν θα έχουν μεγάλη διάρκεια και δεν θα αργήσεις να μειώνεις τον ρυθμό σου καθώς οι μύες σου αρχίζουν και κουράζονται.

Πως μπορείς να βελτιώσεις την επιστράτευση των μυικών ινών, την ενεργοποίηση και την εναλλαγή τους

Τώρα που έχεις κατανοήσει καλύτερα τις διαφορές μεταξύ των μυικών ινών και κάτω από ποιες συνθήκες χρησιμοποιούνται, μπορείς να δομήσεις καλύτερα μια προπόνηση. Παρακάτω περιγράφουμε τις πιο συνήθεις προπονήσεις, θα αναγνωρίζουμε σε ποιες μυικές ίνες εστιάζουν και τι σημαίνει αυτό για την φυσική κατάσταση στο τρέξιμο.

Long runs

Ένα long run εστιάζει στις μυικές ίνες αργής σύσπασης, κάνοντας τες περισσότερο αποτελεσματικές, αυξάνοντας την αεροβική τους ικανότητα αλλά και κάνοντας τες μεγαλύτερης αντοχής. Τα συνεχόμενα long run μπορούν να συντελέσουν στην μετατροπή μεγαλύτερου ποσοστού μυικών ινών σε μυικές ίνες αργής σύσπασης, και αυτός είναι ο λόγος που αν συνεχίζεις να τρέχεις γίνεσαι καλύτερος όσο περνάει ο καιρός.

Tempo tuns (προπονήσεις ρυθμού)

Τα tempo runs εστιάζουν τόσο στις μυικές ίνες αργής σύσπασης όσο και στις ενδιάμεσες μυικές ίνες. Οι αργής σύσπασης φτάνουν στην μέγιστη χρήση τους και ταχύτητα σύσπασης σε τέτοιες προπονήσεις, που είναι ο λόγος για τον οποίο οι προπονήσεις ρυθμού είναι τόσο σημαντικές για την προπόνηση της αντοχής. Επιπλέον, τα tempo runs σε βοηθάνε να βελτιώσεις τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείς τις ενδιάμεσες μυικές ίνες μαζί με τις αργής σύσπασης μυικές ίνες. Στην ουσία, βελτιώνει την ικανότητα και των δύο τύπων μυικών ινών να εργάζονται ταυτόχρονα για μέγιστα αποτελέσματα.

Ταχύτητες μικρής διάρκειας

Οι παραδοσιακή διαλειμματική προπόνηση που αποτελείται από ταχύτητες όπως 12 x 400m σε βοηθάνε να μπορείς να επιστρατεύεις ενδιάμεσες και ταχείας συστολής μυικές ίνες. Όταν χρησιμοποιούνται μαζί, αυτού του τύπου μυικές ίνες, μαθαίνουν να αλληλεπιδρούν πιο αποτελεσματικά μειώνοντας την ενεργοποίηση περιττών μυικών ινών. Πιο σημαντικό είναι όμως οτι βελτιώνουν τον νευρομυϊκό συντονισμό, δηλαδή την ταχύτητα με την οποία ο εγκέφαλος στέλνει σήματα στους μύες να λειτουργήσουν, κάνοντας τες περισσότερο αποτελεσματικές.

Sprints

Η προπόνηση ταχύτητας όπως διασκελισμοί, ταχύτητες σε ανηφόρα και μικρής διάρκειας και μέγιστης προσπάθειας sprints στον στίβο ταχύτητας σε βοηθάνε να χρησιμοποιήσεις την μέγιστη ποσότητα των μυικών ινών ταχείας σύσπασης. Καθώς δεν φαίνεται εξ αρχής κατανοητό πως αυτό μπορεί να ωφελήσει κάποιον που τρέχει σε μαραθωνίους, αυτού του τύπου η προπόνηση κάνει τον κάθε διασκελισμό σου πιο εκρηκτικό και σου δίνει την δυνατότητα να παράγεις περισσότερη ισχύ χωρίς να αυξάνεις την προσπάθεια. Κάνει δηλαδή τον διασκελισμό σου πιο αποτελεσματικό.

Βοηθητική προπόνηση: Ασκήσεις με βάρη, διατάσεις και λοιπές ασκήσεις

Ασκήσεις κίνησης, ενδυνάμωση με βάρη και δυναμικές διατάσεις βελτιώνουν το μοτίβο επιστράτευσης (δηλαδή την ικανότητα μυικών ινών διαφορετικών τύπων να δουλεύουν ταυτόχρονα), αυξάνουν την δύναμη και μειώνουν τις αναστολές. Ενσωματώνοντας αυτού του τύπου την προπόνηση στο εβδομαδιαίο προπονητικό πρόγραμμα, θα αναπτύξεις καλύτερη βιο-μηχανική στο τρέξιμο, θα γίνεις περισσότερο αποτελεσματικός και θα προπονήσεις τις μυικές ίνες διαφορετικών τύπων να δουλεύουν ταυτόχρονα.

Συνήθως προπονείσαι για να βελτιωθείς μεταβολικά, δηλαδή για ανάπτυξη της αεροβικής ικανότητας, της VO2max και του αναερόβιου κατωφλιού, αλλά συχνά ξεχνάς την σημαντικότητα των μυικών ινών, όσον αφορά την φυσική κατάσταση και την δυνατότητα σου να τρέχεις γρηγορότερα. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα σχεδιάσεις μια προπόνηση, μην ξεχάσεις και τον παράγοντα “μυικές ίνες” και το πως θα τις προπονήσεις καλύτερα.

Συγγραφέας: Jeff Gaudette

Πηγή: runningmagazine.gr